Elbette müminim

Elbette müminim




Sual: Tam İlmihal’de, son nefesteki imanı söylerken de (Elbette müminim)
demeli deniyor. Bunun doğru olduğunda şüphe etmiyoruz; ancak buradaki
inceliği anlayamadık, gaybdan haber vermek gibi anlaşılıyor. Son nefesi
kast ederek elbette müminim demenin açıklaması nasıldır?
CEVAP
Tam İlmihal’de, İmam-ı Rabbani hazretlerinden şöyle naklediliyor:
Mümin misin diye sorulunca, İmam-ı a'zam Ebu Hanife, (Ben hak olarak, yani elbette müminim demelidir) diyor. İmam-ı Şafii ise, (İnşallah müminim demeli)
diyor. Bu ikisi arasındaki fark, yalnız sözdedir. Çünkü şimdiki iman
söylenirken, elbette müminim, demeli, son nefesindeki iman söylenirken,
inşallah, o zaman da müminim demelidir. Fakat inşallah diyerek şarta
bağlamaktansa, her zaman, elbette demek, daha ihtiyatlı ve daha
uygundur. (1/266, 2/67, 3/17)

Şafiiler son nefesi kast ederek, (İnşallah mümin olarak öleceğim)
demek istiyorlar. Elbette insan son nefesini bilemez. Çünkü imanlı
yaşar kâfir olarak ölebilir, kâfir olarak yaşar sonunda iman eder, mümin
olarak ölebilir.

Biz Hanefiler de, (Bu imanımı muhafaza edebilirsem, elbette mümin olarak ölürüm) diyoruz. (Elbette imanlı öleceğim) demiyoruz, (Bu imanım devam ederse elbette imanlı ölürüm) diyoruz. Burada, son nefese kadar imanımızdan şüphe etmiyoruz diyoruz, elbette imanlı öleceğiz demiyoruz.

Sual: Şafiiler, elbette müminim demiyorlar da, niçin inşallah müminim diyorlar? İnşallah ne demektir?
CEVAP
İnşallah,Allah izin verirse, Allah nasip edersemanasına, bütün işlerini Allahü teâlânın dilemesine havale etmek için söylenen sözdür.

İmam-ı Gazali hazretleri, Şafiilerin niye inşallah dediklerini açıklarken buyuruyor ki:

Şu dört husustan dolayı Şafiiler inşallah diyorlar:

1-
Ben elbette müminim, ben elbette âlimim demek kendini övmek
sayılmasından korkarak inşallah demişlerdir. Çünkü hikmet ehli bir zata
sormuşlar, doğru olduğu halde, çirkin olan şey nedir diye, o da, (Doğru olarak da, kişinin kendisini övmesi çirkindir) buyurmuştur.

Bir
kimseye doktor musun, âlim misin diye sorulunca, doktorluğu kesin
olduğu halde, sırf övünmemek için, inşallah doktorum demesi yanlış
olmaz.

Bir âyet-i kerime meali:
(Kendinizi tezkiye etmeyin, temize çıkarmayın, övünmeyin.) [Necm 32]

Bir hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Âlimim diyen cahildir.) [Taberani] (Âlim övünmez, övünen, gerçek âlim olamaz.)

2- Her zaman Allah’ın adını anmak için inşallah denir. Bir âyet-i kerime meali:
(Bir işi inşallah demeden yarın yapacağım deme.) [Kehf 23, 24]

Sadece şüpheli şeylerde değil, kesin olan şeylerde de inşallah denir. Bir âyet-i kerime meali:
(İnşallah Mescid-i harama gireceksiniz.) [Fetih 27]

Bunu
bizzat Allahü teâlâ bildiriyor. Siz Mekke’yi fethedeceksiniz buyuruyor.
İnşallah demeyi öğretmek için böyle bildiriyor. Peygamber efendimiz de,
ölmek kesin olduğu halde, inşallah öleceğiz diyor. Mezarlığa uğrayınca
buyuruyor ki:
(Esselamü aleyküm, ey müminler diyarı, inşallah biz de sizlere ulaşacağız.) [Müslim]

3-
Hakiki imana kavuşmuş, kâmil iman sahibine de, imanı zayıf olana da
mümin denir. Kâmil mümin anlamında inşallah müminim diyorlar. Burada
inşallah demeleri ben mümin değilim demek değildir. Kâmil mümin, gerçek
mümin olurum inşallah anlamındadır. Bir âyet-i kerime meali:
(İşte bunlar, gerçek müminlerdir.) [Enfal 4]

Bir
kimse kendisinin kâmil mümin olup olmadığında şüphe etmesi yanlış
değildir. Bu anlamda (İnşallah müminim) demek caiz olur. Burada mümin
olmaktan şüphe edilmiyor, kâmil mümin olmaktan şüphe ediliyor. İman,
ibadetle kâmil hâle gelir. Ancak ibadetlerimizin kâmil olduğunu
bilemeyiz. İnşallah kâmil iman sahibiyim anlamında, (inşallah müminim)
demek caiz olur.

4- Son nefeste imansız ölmekten korkulur.
Hiç kimse garanti imanlı öleceğini bilemez. Eğer imansız ölürse bütün
iyi amelleri yok olur. Amellerin kabul olması son nefeste imanlı ölmeye
bağlıdır. Oruçlu kimseye kuşluk vakti oruçlu musun diye sorulsa,
(Elbette oruçluyum) der. Ancak akşamdan önce orucu bozulursa, oruçluyum
demesinin hükmü kalmaz ve yalancı sayılır. Orucun sahih olması için
akşam ezanına kadar orucun bozulmaması şarttır. İmanın sahih olması için
de son nefeste de imanlı olmak şarttır. Bir kimse, imanlı yaşar kâfir
olarak ölebilir, kâfir olarak yaşar sonunda iman eder, mümin olarak
ölebilir. Artık kâfir olarak yaşamasının hiç kıymeti kalmadığı gibi,
imansız ölenin de mümin olarak yaşamasının hiç kıymeti olmaz. Ebüdderda
hazretleri, (İmansız ölmekten korkmayan imansız ölür) buyuruyor. Bir
âyet-i kerime meali:
(İşlerin akıbeti, sonucu Allah'a aittir.) [Hac 41]

İman,
sahibini Cennete koyar. Oruç, Allah’ın hakkını öder. Akşama kadar devam
etmeyip bozulan oruç, oruç sayılmayacağı, borcu ödeyemeyeceği gibi, son
nefese kadar, devam etmeyen iman da, sahibini Cennete koyamaz. Bu,
artık iman sayılmaz. İşte bu sebeplerden dolayı inşallah müminim
demişlerdir. Son nefeste de imanla ölürüm inşallah anlamındadır. (İhya)

[Yukarıda, İmam-ı Gazali hazretlerinin bildirdikleri Şafii mezhebine göredir. Biz Hanefiler, (Elbette müminim) demeliyiz.]